ማንሳ ሙሳ | The richest man of the world

ካራ ማራ

የኢትዮ-ሶማሊያ ጦርነት 

ጸሐፊ፡ አፈንዲ ሙተቂ

ሚያዚያ ወር 1970፡፡ በአብዛኛው በሚሊሺያ ሀይል የተገነባው የኢትዮጵያ ሰራዊት እብሪተኛውን የሶማሊያ ወራሪ ያባረረበት የካራ ማራ የድል በዓል እንዲከበር ተወሰነ፡፡ መሆኑም በምስራቅ ኢትዮጵያ ዋና ዋና ከተሞች በአማርኛ እንዲህ እየተባለ ተዘፈነ፡፡

“አባርሮ ገዳይ በረሃ ያለው

ጠላቴን ዛሬ አወድመዋለሁ”

ድሉ የመላው የኢትዮጵያ ህዝብ ድል ነው፡፡ ክርስቲያንም ሆነ ሙስሊም፣ ኦሮሞም ሆነ አማራ ሀገርን ከወራሪ ለማዳን በተደረገው ጦርነት ደሙን አፍስሷል፤ አጥንቱን ከስክሷል፡፡ በመሆኑም በውጊያው ከፍተኛ ተሳትፎ የነበረው የምስራቁ የኦሮሞ ህዝብ እንዲህ ሲል ዘፍኗል፡፡

Jijjigaa gadi Ogaadeenis tiyya

Irrattin du’a biyya haadha tiyyaa

በቀላል አማርኛ ስንፈስረው እንደዚህ ሊሆን ይችላል፡  

“ከጅጅጋ በታች ኦጋዴንም የኔ ናት

እሞትላታለሁ ሀገሬ እናቴ ናት”

የሰማዕታት ሐውልት(የካቲት 12)

የካቲት 12, 1929 ዓ.ም በእለተ ዓርብ – በኢጣሊያ መንግሥት የኢትዮጵያ ወኪል አገረ ገዢ የነበረው ማርሻል ሩዶልፎ ግራዚያኒ ፣ የኔፕልስ ልዕልት ልጅ መውለዷን ምክንያት በማድረግ በቀድሞው የገነተ ልዑል ቤተ መንግሥት የአሁኑ አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ቅጽር ግቢ ለድሆች ምጽዋት ለመስጠት ስለፈለገ የከተማው ድሆች እንዲሰበሰቡ ተደረገ ሶስት ሺህ የሚሆኑ ምንዱባኖች በቅጥሩ ውሥጥ ተኮልኩለው ነበር፡፡ ለእያንዳንዱ ደሀም ሁለት የማርትሬዛ ብር እንዲሰጥ ተወስኖ ነበር፡፡

ካልተጻፈ ታሪክ የለም! ወደ ማይጠየፈን አይጠየፍ፤ የንጉስ ሚካኤል መንደር ደሴ ላኮመልዛ ወይራ አምባ

 

ሚካኤል “አባ ሻንቆ” photo credit ሽፍታ

በዛሬዋ ዕለት ጥር 27/1842 ዓ.ም ራስ ሚካኤል “አባ ሻንቆ” ከዛሬዋ ደሴ ላኮመልዛ  በፊት ደግሞ  ወይራ አምባ ከሰሜኗ  የፍቅር ከተማ ክፍለ ሀገር ተንታ ተወለዱ። 

ደሴ  እንኳን ለሀገሬ ሰው ይቅርና በ7ኛው ክፍለ ዘመን ከአርመን ተሰደው ለመጡ ክርስቲያኖች መጠጊያ፤ ሰው እምነቱ  እርስ በእርስ የማይባላባት፤ ሙስሊም ክርስቲያኑ የሚለው የወግ ማዕረግ በተግባር የሚታይባት የፍቅር ተምሳሌት ከተማ፤ እስላም ክርስቲያኑ፣ በረኸኛው ከደገኛው፣ ብሔረሰብ ሕዝቡ፣ ተፈጠሮና ሰው… ሁሉም በፍቅር የሚኖሩባት ምድር ደሴ። 

ታሪክን መማርና ማወቅ መጀመሪያ የድንቁርና ዕውር ዓይን ይከፈታል

 ታሪክን መማርና ማወቅ መጀመሪያ የድንቁርና ዕውር ዓይን ይከፈታል ሰነፎችንም በምክሩና በትምህርቱ ከድንቁርና ወደ ጥበብ ይመልሳል።

 ታሪክ ሦስቱን ዘመናት/ትውልድ (ኃላፊውን፣ ነባራዊውንና መጻዒውን) የሚያስተሳስር ድንቅ ድልድይ ነው፡፡ 

ታሪክ አንድን ጉዳይ ከሥር መሠረቱ ጀምረን እንድናውቀው ስለሚያግዘን የአንድን ክሰተት እውነታነት በስሜት ያይደለ አሳማኝ በሆነና ቅቡልነት ባለው መልኩ (logically) እንድንሞግተው፣ አልያም እንድንቀበለውም ያግዘናል፡፡ እናም ታሪክን በአግባቡ የሚያጠና ትውልድ በቂ መረጃ ያለው (well informed)፣ በራሱ የሚተማመን (self-confident) እና ትክክለኛውን ውሳኔ መስጠት የሚችል (decision maker) ይሆናል፡፡  

የታቦር ተራራ (አምሓራ ሳይንት)

 ታሪክን ተሸክሞ ጠያቂ ያጣ ተራራ    ታቦር - አምሓራ ሳይንት

መገኛ (Astronomical position): 

• ኬክሮስ (Latitude)= 10°55'60" North
• ኬንትሮስ( Longitude)=  38° 58' East

ጆግራፊያዊ ስም:  የታቦር ተራራ

ከፍታ: ከባህር ጠለል በላይ 4247 ሜትር

መገኛ (Geographical location): አማራ ክልል፤ በደቡብ ወሎ ዞን፤ በአምሓራ ሳይንት ወረዳ ከአጅባር ከተማ በስተምስራቅ አቅጣጫ በኩል  30ኪ.ሜ ርቀት ላይ ይገኛል፡፡

👉ታሪካዊ ሁነት እና የታቦር ስያሜ

 (በአለቃ ወ/ሃና ተክለ ሃይማኖት 1958 ዓ.ም የግዕዝ መጽሃፍ)

💢ከቅድመ ልደት ክርስቶስ 982 ዓ.ዓ

የእስራኤሉ ንጉስ ሰለሞን እና የኢትዮጲያይቱ ንግስት ሳባ

ኑ አምሓራ ሳይንት እንሂድ

      

                       ****

(የተረሱ ተፈጥሯዊ እና ታሪካዊ መስህብ ፍለጋ)

Photo credit: Amhara sayint press

ምስጢር፣ እውቀት፣ እውነት፣ ውበት፣ እምነት፣ ታሪክ፣ ጀግንነት፣ ተፈጥሮ ሁሉም በአንድ ላይ ተሰድረውና ተደምረው የሚገኙባትን ቦታ ፍለጋ እንሄዳለን ፡፡ አምሓራ ሳይንት

አምሓራ ሳይንትን ፍለጋ

  

🔴 ስያሜ

᪥᪥᪥᳀᪥᪥᪥

አምሐራ የሚለው ስያሜ ከጥንት ጀምሮ የነበረ ሲሆን  ታሪካዊነቱን አስቀጥሎ  አምሓራ ሳይንት ወረዳ አጅባር ከተማ ተብሎ ተሰይሟል ፡፡  

አምሓራ ሳይንት የሚለው ስም

 የአምሐራ ሕዝብ የዘር ሀረግ ፣ የተድባበ ጽዮን አመሰራረት እና አምሐራ ሳይንት

======= ======= =======

ዘመናት ተነባብረው ሰማ ሰማያት የሚደርስ የእድሜ ክምር ቢሰሩ ታሪክ የበለጠ ያደምቁት እንደሆነ እንጅ አያደበዝዚትም፡፡ታሪክም የክንዋኔ ወቅቱን እያሰላ እና እየቀመረ ልደትና ህልፈትን በየተራ እየመዘገበና እያፈራረቀ በገቢረ ተቃርኖ አንዱ የሌላውን ሁነት እያጎላ የሚሔድ በመሆኑ በሂደት የሚገጥመው ውጥንቅጥ ባህሪ ለውበቱ ተጨማሪ ድምቀት ይሰጠዋል፡፡

አፋር

የአፋር ብሔረሰብ ታሪክና ባህል አጭር ቅኝት

የአፋር ብሔራዊ ክልል ከትግራይ በሰሜን ምዕራብ፣ ከአማራ በደቡብ ምእራብ እና ከኦሮሚያ በደቡብ በኩል የሚዋሰን ሲሆን ከኤርትራ ጋር በሰሜን ምስራቅ፣ ከጅቡቲ ደግሞ በምስራቅ በኩል ይዋሰናል። የክልሉ ሕዝብ በ27,000 ስኩዬር ኪሎ ሜትር ስፍራ ላይ ይኖራል። በአምስት የዞንና በ32 የወረዳ አስተዳደሮች የተዋቀረው ክልሉ በምስራቅ አቅጣጫ ኢትዮጵያን ከሌላው አለም ጋር የሚያገናኝ የተፈጥሮ ድልድይ ሲሆን የብሔረሰቡ አባላት በአሁኑ ወቅት በኢትዮጵያ፣ በኤርትራና በጅቡቲ ሰፍረው ይገኛሉ።